En voor je het weet is je integratie geslaagd en raakt je website in het slob… Ons eerste jaar in Malawi zit er vrijwel op. Tijd om terug te blikken. Natuurlijk gaan onze gedachten direct uit naar de brand in ons ziekenhuis in april van dit jaar. En alle perikelen die de afhandeling daarvan met zich meebracht. Over de voortgang schrijven we meer in een volgend stukje. Vandaag willen we graag terugblikken op de ‘gewone’ dingen. De kleine veranderingen die – wanneer op duurzame wijze geïmplementeerd – misschien wel de grootste impact op de gezondheid van de mensen in Mangochi district kunnen hebben…
Toen Annet begon te werken in het ziekenhuis was er weinig aandacht voor de zorg voor de zwangere vrouwen. Eigenlijk waren de prenatale controles volledig in handen van de verpleegkundigen, die de toekomstige moeders zagen in de moeder en kind kliniek die in april getroffen werd door de brand. Er werd geen onderscheid gemaakt tussen ongecompliceerde of hoog risico zwangerschappen en zelfs veel routinezaken werden niet gecontroleerd. Gezien de beperkte ervaring van de verpleegkundigen in opleiding die meestal onder zeer minimale supervisie de controles deden, werd de meeste pathologie niet herkent en dus ook niet adequaat behandeld.
Waar voorgaande buitenlandse artsen zich met name aangetrokken voelden tot de zorg op de verloskamers of de complexe patiënten in de high dependancy unit van de maternity wing, ontfermde Annet zich daarnaast over het ontwikkelen van de zorg aan de waiting mothers. Deze wachtende moeders hebben een reden om in een ziekenhuis met operatiekamer voorzieningen te bevallen, omdat ze bijvoorbeeld eerder via een keizersnede zijn bevallen, maar wonen vaak wel 100 km bij ons vandaan. Deze vrouwen werden over het algemeen niet door een arts gezien – en soms zelfs niet gescreend door een verpleegkundige – totdat ze bevielen.
Tekenend voor het gebrek aan zorg voor deze moeders is een voorval uit onze eerste weken in Mangochi. Annet doet een echo bij een dame die al twee keer een keizersnede heeft gehad. Plotseling wordt er paniekerig op de deur gebonkt. Heel vreemd. Want op de deur kloppen is echt behoorlijk onbeschoft in Malawi… De medisch studenten, aan wie Annet lesgeeft op dat moment, doen de deur open.
Een moeder ligt midden op de betonnen vloer – bij compleet gebrek aan bedden op deze afdeling – met een kind tussen haar benen. In een plas bloed. Het kind huilt niet. De andere moeders ondersteunen de moeder die zojuist bevallen is. Annet reanimeert het kind, terwijl de studenten op en neer rennen om benodigdheden op de verlosafdeling te halen om de navelstreng af te knippen en het bloeden bij de moeder onder controle te krijgen. Zodra de baby afgenaveld is kan Annet met het slappe kind naar de verloskamers rennen waar een reanimatietafel voor pasgeborenen staat. De studenten doen na korte briefing noodgedwongen de bevalling van de placenta helemaal zelf.
Met deze moeder en dit kind loopt het goed af. Maar niemand had het flauwste vermoeden dat deze vrouw nu zou gaan bevallen. Of erover nagedacht of er in aanloop daar naartoe nog dingen voorbereid moesten worden. Of hoe erg het bloedverlies bij de bevalling voor haar zou zijn. Er zijn zoveel vrouwen die al anemisch zijn (een laag bloedgehalte hebben) wanneer de bevalling nog moet beginnen in Mangochi…
Annet startte de hoog risico antenatal clinic op woensdagochtend. Ze komt altijd. Ze superviseert Elizabeth, de enige verpleegkundige die aan de afdeling is toegewezen. Het is een verpleegkundige die zelf met haar gezondheid sukkelt, maar die vooral teleurgesteld is in het gebrek aan belangstelling voor ‘haar’ wachtende moeders van de andere medewerkers van het ziekenhuis. Een arts die altijd komt kijken hoe het met je patiënten gaat is een verademing voor haar. Ze vertelt erover aan de andere verpleegkundigen en aan de hoofdzuster van het ziekenhuis.
Dan gaan er langzaam dingen veranderen op de afdeling met de wachtende moeders. De verpleegkundigen komen zelf met het plan om in te zetten op danger signs op de afdeling, omdat de moeders zelf vaak niet weten wanneer ze aan de bel moeten trekken tijdens een zwangerschap. Er wordt een poster ontwikkeld met plaatjes en de tekenen van gevaar in drie talen, omdat niet alle moeders Engels of Chichewa spreken of kunnen lezen in het overwegend Chiyao sprekende district met een hoge prevalentie van ongeletterdheid. Er wordt een jonge verpleegkundige aan de afdeling toegevoegd die de taken van Elizabeth kan ondersteunen. Het echo spreekuur op woensdagochtend wordt in stelling gebracht met alle logistiek van dien. De vrouwen krijgen eindelijk de prenatale zorg die ze verdienen en het levert Annet ook nog eens de perfecte setting op om studenten en collega’s het maken van obstetrische echo’s bij te brengen.
Het grootste cadeau was wel dat deze kliniek ook gerund werd toen wij in november een paar weken in Nederland op vakantie waren. We geloven sterk dat de motivatie om de zorg te verbeteren en de manier waarop de inrichting van de zorg wordt aangepast vanuit de lokale collega’s moet komen om duurzaam te zijn. Zonder intrinsieke motivatie van de lokale mensen en het besef dat ze zelf zoveel goede ideeën hebben voor positieve verandering met weinig middelen op basis van hun vindingrijkheid en jarenlange ervaring in deze setting, zal een ‘verandering’ verdwijnen op het moment dat de ‘buitenstaander’ terug naar huis vertrekt.
Het verbeteren van de prenatale zorg is slechts een van de projecten waar Annet het afgelopen jaar mee bezig is geweest. De oogkliniek heeft een enorme hoeveelheid brillen gekregen van Briluniek in Meppel, waar we de nieuwe bril voor Levino gingen kopen tijdens onze vakantie. De spoedeisende hulp – eerder een kamer van 2 x 4 meter voor een catchment area van 1,2 miljoen mensen – is uitgebouwd een heeft nu acht bedden om patiënten te kunnen stabiliseren. Met een multidisciplinaire commissie wordt er hard gewerkt aan het verbeteren van de patient flow en de triage. 2019 wordt ingeluid met het introduceren van het nieuwe ecg-apparaat en het trainen van het personeel om het te kunnen gebruiken.
Maar de mooiste kans die het werken in Mangochi met zich meebrengt is de functie van huisartsen opleider. In maart van het jaar 2019 zullen de eerste binnen Malawi opgeleide huisartsen afstuderen. Een mijlpaal! Het is supergaaf de mensen te trainen die met een mix van de kennis van de Nederlandse huisarts en de Nederlandse tropenarts de perfecte workforce zullen zijn om de zorg op districtsniveau te gaan verbeteren in Malawi. Ook dat is duurzaamheid: lokale mensen opleiden die je eigen positie over kunnen gaan nemen in de toekomst!
Ook Sandy heeft niet stilgezeten. Hij heeft veel connecties in het dorpje waar we wonen. Hij is met veel plezier de coach van het voetbalteam van Chimatilo village, een team dat inmiddels nauwe banden kent met het Drentse FC Meppel. Voetbal is in Afrika politiek. Langs de lijn is waar je dingen voor elkaar krijgt! Sandy werkt samen met de chief en de fisheries office aan het handhaven van een duurzame manier van vissen en het beschermen van de broedende chiclids in het riet waar we wonen. Hij bracht twee dorpen samen om duurzame afspraken te maken over het opstarten van een bedrijf in het ene dorp en het onderhouden van het schoolgebouw in het andere dorp. Hij bouwde een stadion voor zijn team, zodat er entree geheven kan worden voor de wedstrijden. Dat betekent meer reserves voor de community geldpot van ons dorp en alle kansen op meer inkomsten voor onze lokale ondernemers.
Jullie begrijpen dat we met een zeer tevreden gevoel 2018 uit gaan deze feestdagen. En we kijken met vertrouwen uit naar het jaar 2019, waarin de gemeenschapszin en de moed om op een positieve manier met tegenslagen om te springen die zo kenmerkend is voor de Malawianen ons hopelijk weer zal inspireren bij ons dagelijks werk voor Tweega Medica!
Merry Christmas en zikomo kwambiri voor jullie steun!
Suwendy & Annet & Levino & Rufaro
Reactie schrijven